အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိ ‘အင်တာနက် လုံးဝဖြတ်တောက်မှု’ နှင့်ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့ ဘာတွေသိရသလဲ

(SeaPRwire) –   အာဖဂန်နစ္စတန်သည် တာလီဘန်အာဏာပိုင်များ စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သော နိုင်ငံတစ်ဝန်း အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုဖြင့် ရုန်းကန်နေရသည်။ ယခုလအစောပိုင်းတွင် အစိုးရသည် “ မသင့်လျော်သောလုပ်ဆောင်မှုများ” ကို နှိမ်နင်းရန် နိုင်ငံ၏ အချို့ဒေသများတွင် အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့်ကို ဖြတ်တောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

အင်တာနက်စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် NetBlocks က တနင်္လာနေ့ည ဒေသစံတော်ချိန်တွင် တာလီဘန်အာဏာပိုင်များက ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များ (morality measures) ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင် နိုင်ငံသည် “ အလုံးစုံ အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှု၏ အလယ်ဗဟိုတွင် ရောက်ရှိနေပြီ” ဟု ပို့စ်တစ်ခုတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုသတင်းက အကူအညီပေးရေးနှင့် လှုံ့ဆော်ရေးအဖွဲ့များထံမှ ပြင်းထန်သော တုံ့ပြန်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်- United Nations Assistance Mission in Afghanistan (UNAMA) က တာလီဘန်အား “ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး အင်တာနက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးစနစ်များကို ချက်ချင်းနှင့် အပြည့်အဝ ပြန်လည်ဖွင့်ပေးရန်” တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ယင်းပြတ်တောက်မှုသည် “ အာဖဂန်နစ္စတန်ကို ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် လုံးဝနီးပါး ဖြတ်တောက်လိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး အာဖဂန်ပြည်သူလူထုအပေါ် သိသာထင်ရှားသော ထိခိုက်နစ်နာမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ဤကဲ့သို့ ပိတ်ပင်မှုသည် ချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး အကျိုးဆက်များစွာရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် အရေးကြီးသော ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် ငွေကြေးစနစ်များ၏ လုပ်ငန်းဆောင်တာများကို ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်စေခြင်း၊ အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများ၏ အထီးကျန်ဆန်မှုကို ပိုမိုတိုးမြှင့်ခြင်း၊ အရေးပေါ်ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ဆေးကုသမှုများရယူနိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ခြင်း၊ လေကြောင်းကဏ္ဍကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခြင်း၊ နှင့် မှီခိုနေရသော မိသားစုများအတွက် ငွေလွှဲပြောင်းမှုများရယူနိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်” ဟု UNAMA က သတင်းထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ လက်ရှိ အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုသည် အာဖဂန်နစ္စတန်တွင် သတင်းအချက်အလက်ရယူနိုင်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကို ထပ်မံကန့်သတ်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်” ဟုလည်း ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။

အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍ သိရှိရမည့်အချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှု ဘယ်အချိန်က စတင်ခဲ့တာလဲ။

UNAMA က စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့မှစ၍ အာဖဂန်နစ္စတန်၏ နေရာအတော်များများတွင် အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့် “ ပြတ်တောက်ခဲ့သည် သို့မဟုတ် ဖြတ်တောက်ခြင်းခံခဲ့ရသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့နောက် တနင်္လာနေ့တွင် နိုင်ငံ၏မြို့တော် ကဘူးလ်နှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်တစ်ဝန်းလုံးတွင် အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့်ကို “ ကြိုတင်အသိပေးခြင်းမရှိဘဲ” ဖြတ်တောက်ခဲ့ကြောင်း UNAMA က ပြောကြားခဲ့သည်။

NetBlocks က ပထမဦးဆုံးအဖြစ် တနင်္လာနေ့ည ဒေသစံတော်ချိန် ညနေ ၅:၃၀ ခန့်တွင် နိုင်ငံ၌ “ အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့် ပြိုလဲကျမှု” ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ နာရီအနည်းငယ်အကြာတွင် အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းက နိုင်ငံသည် “ အလုံးစုံ အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှု” ကို ကြုံတွေ့နေရပြီး တယ်လီဖုန်းဝန်ဆောင်မှုများလည်း ထိခိုက်နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ၂၄ နာရီကျော်ကြာမြင့်သော အင်္ဂါနေ့အထိ နိုင်ငံသည် အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုနှင့် ရုန်းကန်နေရဆဲဖြစ်သည်။

ဘယ်အချိန်မှာ ပြီးဆုံးမယ်ဆိုတာ သိပါသလား။

အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှု ဘယ်လောက်ကြာမြင့်မည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရပေ။ တာလီဘန်က နောက်ထပ်အသိပေးစာ မထွက်မချင်း ဆက်လက်ပိတ်ထားမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုရဲ့ သက်ရောက်မှုတွေက ဘာတွေလဲ။

အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုသည် ကြိုးမဲ့အင်တာနက်ချိတ်ဆက်မှုများ၊ မိုဘိုင်းအင်တာနက်နှင့် တယ်လီဖုန်းဝန်ဆောင်မှုအားလုံးကို အဓိကအားဖြင့် ထိခိုက်စေခဲ့သည်။ သတင်းမီဒီယာများက လူဦးရေ ၃၉.၈ သန်းခန့်ရှိသော နိုင်ငံတွင် ဘဏ်လုပ်ငန်းဝန်ဆောင်မှုများ၊ ဆေးရုံများ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ အစိုးရရုံးများ၊ သတင်းအဖွဲ့အစည်းများ၊ ပညာရေး၊ လေဆိပ်များနှင့် ဗီဇာထုတ်ပေးခြင်းတို့တွင် အနှောင့်အယှက်များ ဖြစ်ပေါ်နေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

ဤပိတ်ပင်မှုသည် နိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းတွင် ပြင်းထန်သော ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုကြောင့် လူပေါင်း ၂,၂၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ်များအကြာတွင် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့အစည်းများက အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုကြောင့် အရေးပေါ်တုံ့ပြန်မှုများ ရှုပ်ထွေးသွားမည်ကို စိုးရိမ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။

တာလီဘန်၏ ‘မသင့်လျော်သော လုပ်ဆောင်မှုများ’ ကို နှိမ်နင်းခြင်း

၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် တာလီဘန်တို့ အာဖဂန်နစ္စတန်ကို ထိန်းချုပ်ပြီးကတည်းက ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံသားများအပေါ် ပြင်းထန်သော ကန့်သတ်ချက်များစွာကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုအကြိမ်သည် ၎င်းတို့အစိုးရလက်အောက်တွင် နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး လွှမ်းခြုံသည့် အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး ရင်ဆိုင်ရသည့် ပထမဆုံးအကြိမ် ဖြစ်သည်။

တာလီဘန်အာဏာပိုင်များသည် အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများအပေါ် အထူးသဖြင့် ကန့်သတ်ချက်များစွာ ချမှတ်ခဲ့ရာတွင် အချို့အလုပ်အကိုင်များ လုပ်ကိုင်ခွင့်နှင့် အထက်တန်းကျောင်းနှင့် အဆင့်မြင့်ပညာရေး တက်ရောက်ခွင့်တို့ကို တားမြစ်ထားခြင်းများ ပါဝင်သည်။ မိန်းကလေးများနှင့် အမျိုးသမီးများစွာသည် အခြားနိုင်ငံများရှိ အဖွဲ့အစည်းများမှ ပံ့ပိုးပေးသော အွန်လိုင်းပညာရေးကို အားကိုးခဲ့ကြသော်လည်း နိုင်ငံတစ်ဝန်း အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုကြောင့် ၎င်းတို့၏ အဆိုပါပညာရေးရယူခွင့်ကိုလည်း ဖြတ်တောက်လိုက်ပြီဖြစ်သည်။

တာလီဘန်တို့သည် လွန်ခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း အွန်လိုင်းညစ်ညမ်းရုပ်ပုံများ (online pornography) နှင့်ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုများ ဖော်ပြခဲ့သည်။ ယခုလအစောပိုင်းတွင် အစိုးရက အာဖဂန်နစ္စတန်၏ မြောက်ပိုင်းပြည်နယ်ငါးခုတွင် အင်တာနက်ပိတ်ပင်မှုကို ချမှတ်ခဲ့စဉ်က တာဝန်ရှိသူများက “ မသင့်လျော်သော လုပ်ဆောင်မှုများကို တားဆီးရန်” အင်တာနက်အသုံးပြုခွင့်ကို ဖြတ်တောက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ယခုသီတင်းပတ်အတွင်း ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အင်တာနက်ပြတ်တောက်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ဆုံးဖြတ်ခြင်းအတွက် တာလီဘန်တို့က ရှင်းပြချက်ကို ထုတ်ပြန်ခြင်းမရှိသေးပေ။