အသက်အန္တရာယ်ရှိ ‘Kissing Bug’ ရောဂါ အမေရိကန်တစ်ဝန်း တိတ်တဆိတ် ပျံ့နှံ့နေပြီ။ ၎င်းသည် ဘာလဲ။

(SeaPRwire) –   ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ သန်းနှင့်ချီသော လူများသည် Chagas ရောဂါကို ခံစားနေရသည်ဟု ခန့်မှန်းရပြီး ၎င်းသည် ကနဦးကူးစက်ပြီးနောက် နှစ်ပေါင်းများစွာ ငုပ်လျှိုးနေနိုင်သည့် အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်သည့် ကပ်ပါးရောဂါတစ်မျိုးဖြစ်သည်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ လူပေါင်း ၂၈၀,၀၀၀ ခန့်သည်လည်း ယင်းရောဂါခံစားနေရသူများထဲတွင် ပါဝင်ကြောင်း Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ၏ အဆိုအရ သိရသည်။ သို့သော် ၎င်းရောဂါကို အမေရိကတိုက်ရှိ အခြားနိုင်ငံ ၂၁ နိုင်ငံကဲ့သို့ အမေရိကန်တွင် ကူးစက်မြဲရောဂါ (endemic) အဖြစ် တရားဝင် သတ်မှတ်ထားခြင်း မရှိသေးပေ။ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ကျွမ်းကျင်သူများက ယခုလထုတ် Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ၏ Emerging Infectious Diseases journal တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော အစီရင်ခံစာတစ်ခု၌ ယင်းသို့ သတ်မှတ်သင့်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

Chagas ရောဂါကို ဖြစ်စေသော ကပ်ပါးပိုးများ၏ “သက်သေအထောက်အထားများ တိုးလာခြင်းသည် ထိုကူးစက်မြဲမဟုတ်သော သတ်မှတ်ချက်ကို စိန်ခေါ်နေသည်” ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ရေးသားခဲ့သည်။ လူသားများထံသို့ ကပ်ပါးပိုးကို ကူးစက်နိုင်သည့် “kissing bug” များသည် ပြည်နယ် ၃၂ ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့ရသည်ဟုလည်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ အဆိုပါ kissing bug များ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တိုးပွားလာနေကြောင်း သက်သေပြရန် အချက်အလက်များ “မလုံလောက်သေး” ကြောင်း အစီရင်ခံစာက အသိအမှတ်ပြုခဲ့သော်လည်း ယင်းပိုးကောင်များကို “လူများနှင့် မကြာခဏ ထိတွေ့မှု” နှင့် “သုတေသနပြုမှု တိုးမြှင့်ခြင်း” ကြောင့် “ပိုမိုသိရှိလာရသည်” ဟု ဆိုခဲ့သည်။

“အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို Chagas ရောဂါ ကူးစက်မြဲမဟုတ်သော နိုင်ငံအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းက အသိပညာနည်းပါးမှုနှင့် အစီရင်ခံမှုနည်းပါးမှုကို ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်စေသည်” ဟု ကျွမ်းကျင်သူများက ရေးသားခဲ့သည်။

သင်သည် Chagas ရောဂါအကြောင်းကို ယခင်က တစ်ခါမျှ မကြားဖူးနိုင်ပါ။ ဤသည်မှာ ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ သင်သိထားရမည့် အချက်များဖြစ်သည်။

Chagas ရောဂါကို ဘယ်လိုရရှိသလဲ။

Chagas ရောဂါသည် Trypanosoma cruzi ကပ်ပါးပိုးကြောင့် ဖြစ်ပွားသည်။ ဤကပ်ပါးပိုးသည် triatomine bug ဟုခေါ်သော အင်းဆက်ပိုးတစ်မျိုးမှ လူတစ်ဦးထံသို့ ကူးစက်နိုင်သည်။ ၎င်းကို “kissing bug” ဟု လူသိများသည်။ အကယ်၍ kissing bug တစ်ကောင်သည် ကပ်ပါးပိုး ကူးစက်ခံထားရသော တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်၏ သွေးကို စားသုံးပါက ၎င်းပိုးကောင်သည်လည်း ကပ်ပါးပိုး ကူးစက်ခံရနိုင်သည်။

Kissing bug များသည် ယေဘုယျအားဖြင့် လူများ အိပ်ပျော်နေစဉ် ကိုက်ခဲပြီးနောက် ကျင်ကြီးစွန့်တတ်သည်။ ၎င်းတို့၏ ကျင်ကြီးများက ကပ်ပါးပိုးများကို လူတစ်ဦး၏ အရေပြားပေါ်တွင် ချန်ထားခဲ့ပြီး ထိုကပ်ပါးပိုးများသည် မျက်လုံး၊ ပါးစပ် သို့မဟုတ် ပွင့်နေသော ဒဏ်ရာမှတစ်ဆင့် ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်နိုင်သည်။

Chagas ရောဂါသည် လူတစ်ဦးမှတစ်ဦးသို့ မကူးစက်သော်လည်း အခြားကူးစက်မှု အရင်းအမြစ်များမှာ ကပ်ပါးပိုး ကူးစက်ခံထားရသော ပိုးကောင်များ၏ ကျင်ကြီးများပါဝင်သည့် အစိမ်းလိုက်အစားအစာများ စားသုံးခြင်း၊ ကပ်ပါးပိုး ကူးစက်ခံထားရသူထံမှ သွေးလှူဒါန်းခြင်း သို့မဟုတ် အင်္ဂါအစားထိုးခြင်းမှ ရရှိခြင်း၊ သို့မဟုတ် ကပ်ပါးပိုး ကူးစက်ခံထားရသော တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်များရှိသည့် နေရာတွင် နေထိုင်ခြင်းတို့မှ ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

ရောဂါလက္ခဏာတွေက ဘာတွေလဲ။

ကူးစက်ခံရသူများစွာမှာ ရောဂါလက္ခဏာများ မပြသဘဲ နေနိုင်ပါသည်။

Chagas ရောဂါရှိသူများသည် ပြင်းထန်သော ဖျားနာမှုကို ခံစားရနိုင်ပြီး ကူးစက်သည့်နေရာတွင် ရောင်ရမ်းခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊ အဖုအပိမ့်ထွက်ခြင်းနှင့် ကိုယ်လက်ကိုက်ခဲခြင်း အပါအဝင် အတော်လေး ပေါ့ပါးသော လက္ခဏာများကို ရက်သတ္တပတ် သို့မဟုတ် လပေါင်းများစွာ ခံစားရနိုင်သည်ဟု Mayo Clinic ၏ အဆိုအရ သိရသည်။ ဤလက္ခဏာများသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ယေဘုယျအားဖြင့် ပျောက်ကွယ်သွားတတ်သော်လည်း ကုသမှုမခံယူပါက ရောဂါသည် ခန္ဓာကိုယ်ထဲတွင် ကြာရှည်စွာ တည်ရှိနေပြီး နာတာရှည်အဆင့်သို့ပင် ရောက်ရှိနိုင်သည်။

အချို့သောသူများသည် ကူးစက်ခံရပြီးနောက် ၁၀ နှစ်မှ ၂၀ နှစ်အကြာတွင် နာတာရှည်လက္ခဏာများကို ခံစားရနိုင်သည်ဟု Mayo Clinic ၏ အဆိုအရ သိရသည်။ သို့သော် Mayo Clinic ကပင် နာတာရှည်အဆင့်တွင်ပင် လူများစွာသည် ရောဂါလက္ခဏာများ မခံစားရကြောင်း မှတ်ချက်ပြုသည်။ သို့သော် ကူးစက်ခံရသူများ၏ ၂၀-၃၀% ခန့်သည် နှလုံးရောဂါပြဿနာများ (ဥပမာ- နှလုံးအားနည်းခြင်း၊ နှလုံးခုန်မမှန်ခြင်း သို့မဟုတ် သေဆုံးခြင်း) နှင့် အစာခြေပြဿနာများ (ဥပမာ- အစာပြွန် သို့မဟုတ် အူမကြီး ကြီးလာခြင်းတို့ကြောင့် အစားအသောက်စားရာတွင် သို့မဟုတ် အိမ်သာတက်ရာတွင် ပြဿနာများ) အပါအဝင် ပြင်းထန်သော လက္ခဏာများ ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။

အမေရိကန်တွင် “kissing bug” များကို မည်သည့်နေရာများတွင် တွေ့ရှိခဲ့သနည်း။

Kissing bug မျိုးစိတ်အမျိုးမျိုးကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ တောင်ပိုင်းပြည်နယ်များတွင် အများဆုံးတွေ့ရပြီး အလယ်ပိုင်းအနောက်ပိုင်း ပြည်နယ်အများအပြားတွင်လည်း တွေ့ရှိရသည်။

Emerging Infectious Diseases journal ပါ အစီရင်ခံစာအရ Chagas ရောဂါ ကူးစက်ခံရသော လူသားကိစ္စများ (ဆိုလိုသည်မှာ ကူးစက်မှုများကို အစီရင်ခံသော ဒေသ၌ပင် ရရှိခြင်း) ကို အနည်းဆုံး ပြည်နယ် ၈ ခုဖြစ်သည့် California, Arizona, Texas, Tennessee, Louisiana, Missouri, Mississippi, နှင့် Arkansas တို့တွင် အတည်ပြုခဲ့သည်။

မိမိကိုယ်ကို ဘယ်လိုကာကွယ်နိုင်မလဲ။

လက်ရှိအချိန်တွင် Chagas ရောဂါ ကူးစက်ခံရခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်သော ကာကွယ်ဆေး သို့မဟုတ် ဆေးဝါးများ မရှိသေးကြောင်း CDC ၏ အဆိုအရ သိရသည်။

သို့သော် Mayo Clinic က အန္တရာယ်များသော နေရာများတွင် နေထိုင်သူများသည် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန် ခြေလှမ်းများစွာ လှမ်းသင့်ကြောင်း အကြံပြုထားသည်။ ၎င်းတို့တွင် ၎င်းတို့၏ အိပ်ရာပေါ်တွင် ပိုးသတ်ဆေးပါသော ခြင်ထောင်ကို အသုံးပြုခြင်း၊ ၎င်းတို့၏ အိမ်အတွင်းရှိ အင်းဆက်ပိုးများကို သတ်ရန် ပိုးသတ်ဆေးများ အသုံးပြုခြင်း၊ နှင့် ၎င်းတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်ပေါ်တွင် အင်းဆက်ပိုး မဝင်ရောက်အောင် ကာကွယ်ဆေး (insect repellent) အသုံးပြုခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ Kissing bug များသည် ထိုပတ်ဝန်းကျင်မျိုးတွင် ရှင်သန်ကြီးထွားသောကြောင့် ရွှံ့အိမ် သို့မဟုတ် သက်ကယ်အိမ်တွင် မအိပ်ရန်ကိုလည်း Mayo Clinic က အကြံပေးထားသည်။