၈၀ နှစ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂတွင် အဘယ်အရာများ အရေးကြီးသနည်း

(SeaPRwire) –   ကုလသမဂ္ဂ နှစ် ၈၀ ပြည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့ကို ဂုဏ်ပြုရန် နယူးယောက်သို့ ရောက်ရှိလာသော ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များသည် ထိပ်တန်းအဖြစ်အပျက်တစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ရမည်- ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမဟုတ်ဘဲ စစ်ပွဲနှင့် ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခွင့်တို့သည် ရှေ့သို့ ချီတက်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ကုလသမဂ္ဂကို “နောင်လာနောက်သား မျိုးဆက်များကို စစ်ဘေးဒဏ်မှ ကယ်တင်ရန်” တည်ထောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သော်လည်း ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် ၁၉၄၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် မည်သည့်အချိန်ကမှ မရှိဖူးသော လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ ရှိနေသည်။ ၎င်းတို့သည် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အရေးပေါ်အခြေအနေများသာမကဘဲ နိုင်ငံရေး အရေးပေါ်အခြေအနေများလည်း ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းတွင် နိုင်ငံတကာ နိုင်ငံရေးသည် ပြိုကွဲမှုနှင့် ပြိုင်ဆိုင်မှုဘက်သို့ ဦးတည်နေပြီး ယခုနှစ် ကုလသမဂ္ဂ၏ ဆောင်ပုဒ်ဖြစ်သော “ကျွန်ုပ်တို့၏ အနာဂတ်ကို အတူတကွ တည်ဆောက်ခြင်း” ကဲ့သို့သော စည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် လုပ်ဆောင်မှုတို့နှင့် ဝေးကွာနေပါသည်။

ဘာလုပ်သင့်သည်ဆိုသည့် အငြင်းပွားမှုအတွက် အခြေခံအချက်သုံးချက်ရှိသည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့် ၎င်းတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့အား ကွဲပြားသော လမ်းကြောင်းများသို့ ဆက်လက်ဆွဲခေါ်နေပါသည်။

နိုင်ငံတကာ သံတမန်ရေးရာ ကွဲပြားမှု

ပထမဦးစွာ၊ ကုလသမဂ္ဂစနစ်သည် ထိရောက်မှုအမည်ဖြင့် ဗျူရိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို ဦးစားပေးနေသည်။ အေဂျင်စီများကို ပေါင်းစည်းရန်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို လျှော့ချရန်၊ ဝန်ထမ်းဦးရေကို လျှော့ချရန် အဆိုပြုချက်များ ရှိပါသည်။ ၎င်းသည် တန်ဖိုးရှိသော်လည်း တဖြည်းဖြည်းသာ ဖြစ်ထွန်းပါသည်။

ထိုအတောအတွင်း အမေရိကန်အစိုးရနှင့် ၎င်း၏ မဟာမိတ်အချို့တို့သည် ကုလသမဂ္ဂစနစ်၏ အစိတ်အပိုင်းများကို လုံးဝလက်ခံနိုင်စရာမရှိဟု ကြေညာထားသည်။ Trump Administration သည် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ကဲ့သို့သော အေဂျင်စီများမှ နုတ်ထွက်လျက်ရှိပြီး ကာကွယ်ရန် သဘောတူညီချက်များကို ပယ်ချကာ၊ ကုလသမဂ္ဂအား တွင် ရပ်တည်ခွင့် ငြင်းပယ်ခြင်း၊ အကူအညီစနစ်မှ ရန်ပုံငွေများကို ဖြတ်တောက်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်နေသည်။ ဤနည်းလမ်းများဖြင့် နိုင်ငံတကာ သံတမန်ရေးကို ထိခိုက်စေခြင်းသည် ကာကွယ်ရေးနှင့် မလုံလောက်မှုတို့၏ ကိုယ်တိုင်ပြည့်မြောက်သော ပရောဖက်ပြုချက်ကို ဖန်တီးပေးပါသည်။

တတိယအချက်မှာ ယခုလအစောပိုင်း တွင် ထင်ရှားခဲ့သည်။ သမ္မတ ရှီသည် တရုတ်နိုင်ငံကို ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သော စနစ်၏ အဓိကခံတပ်အဖြစ် ကြေညာခဲ့သော်လည်း တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သော စည်းမျဉ်းများကို ထင်ရှားစွာ ချိုးဖောက်နေသော ရုရှားနှင့် မြောက်ကိုရီးယား ခေါင်းဆောင်များကို ဖက်လှဲတကင်း ကြိုဆိုခဲ့သည်။

ဤအရာများထဲမှ တစ်ခုမျှ ဆူဒန်၊ ဂါဇာ သို့မဟုတ် ယူကရိန်းရှိ ပြည်သူများအတွက် မျှော်လင့်ချက် မပေးနိုင်ပါ။ ၎င်းတို့အတွက် ကုလသမဂ္ဂ၏ လုပ်ဆောင်မှုသည် နောက်ဆုံးမျှော်လင့်ချက် ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်၏ လေးပုံသုံးပုံကျော် ကုန်ဆုံးသွားပြီဖြစ်သော်လည်း ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကျပ်အတဲဖြစ်သော ဆူဒန်အတွက် လိုအပ်သော နိုင်ငံခြားအကူအညီများမှာ ကို ထိခိုက်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ စကားလုံးများသည် တန်ဖိုးနည်းသော်လည်း မကြာခဏ ပျောက်ကွယ်နေသည်- ဆူဒန်အရေးအခင်းကို ပြီးခဲ့သည့်နှစ် အထွေထွေညီလာခံ ဆွေးနွေးပွဲတွင် လုံခြုံရေးကောင်စီ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်များ၏ မိန့်ခွန်းများ၌ ပြောကြားခဲ့သော စကားလုံးပေါင်း ၁၆,၀၀၀ ခန့်တွင် ရှစ်ကြိမ်သာ ဖော်ပြခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါ။ အတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂူတာရက်စ်၏ စာချုပ် [ဘာနှင့်ပတ်သက်၍] သည် မအောင်မြင်သေးပါ။ ကပ်ရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရေးအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုမှာ ကိုဗစ်မတိုင်မီ သို့ ပြန်ရောက်သွားပြီဖြစ်သည်။

ဆူဒန်မှ လာခဲ့ပြီးနောက် ကျွန်ုပ်သည် ရပ်တန့်နေသော ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှု လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးရေးတွင် စုပေါင်းကြိုးပမ်းမှုများ မလုံလောက်ခြင်းတို့၏ အကျိုးဆက်များကို ကိုယ်တိုင်တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်- ဆူဒန်ပဋိပက္ခသည် ပိုမိုပြင်းထန်လာပြီး အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ ပိုမိုပါဝင်ပတ်သက်လာနေသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ မစ်ရှင်

အစိုးရများအနေဖြင့် ကြီးမားသော ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ဆန္ဒမရှိသည့်အချိန်တွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ၏ အဖွင့်စကားလုံးများဖြစ်သည့် “ကျွန်ုပ်တို့ ကုလသမဂ္ဂ၏ ပြည်သူများ” မှ လှုံ့ဆော်မှု ရယူရန် လိုအပ်ပါသည်။

ထိုပဋိညာဉ်စာတမ်းသည် နိုင်ငံတကာဥပဒေအရ နိုင်ငံများ၏ အခွင့်အရေးများကို ဖော်ပြထားသော်လည်း အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးများကို မြှင့်တင်ကာကွယ်ရန် ကတိကဝတ်ကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။ ယနေ့တွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ဝန်ဆောင်မှုမှ ရရှိသင့်သော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ အာဏာသည် ဗီတိုအာဏာ အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်း၊ ဗျူရိုကရေစီ ယိမ်းယိုင်မှု၊ နုတ်ထွက်ခြင်း၊ အကူအညီများ ဖြတ်တောက်ခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေး အပေးအယူလုပ်ခြင်းတို့ကြောင့် ဆုံးရှုံးလုနီးပါး ဖြစ်နေသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ပြည်သူများ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများကို ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သော စနစ်၏ ဗဟိုချက်သို့ ပြန်လည်ယူဆောင်လာရန် လိုအပ်ပါသည်။

ကုလသမဂ္ဂသည် ၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံရေးကို ထင်ဟပ်ပြသသည်။ ယနေ့တွင် အန္တရာယ်မှာ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွား၏ အဆိုးဆုံးအခြေအနေများသည် စစ်မှန်သော ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခြင်းနှင့် ဖြေရှင်းနည်းများကို တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းတို့ကို ဟန့်တားနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂတွင် ထင်ရှားသော အခန်းကဏ္ဍရှိပြီး တိုးတက်မှု ဖြစ်နိုင်သည့် နယ်ပယ်တစ်ခုမှာ အကူအညီများကို မည်သည့်နေရာတွင် သုံးစွဲသည်၊ မည်သည့်အရာအတွက် သုံးစွဲသည်၊ မည်သို့ ပေးပို့သည်၊ နှင့် မည်သို့ ရန်ပုံငွေရရှိသည် ဆိုသည့် ကိစ္စများဖြစ်သည်။ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံရေးပိတ်ဆို့မှုများကြားမှ ဖြေရှင်းနည်းများကို ရှေ့သို့ တွန်းပို့နေပါသည်။ ပဋိပက္ခ၏ လက္ခဏာများကို ကုသခြင်းသည် ၎င်း၏ အရင်းအမြစ်များကို ဖြေရှင်းခြင်းအတွက် အစားထိုးမရနိုင်သော်လည်း ယနေ့ခေတ် ပဋိပက္ခများ သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခြင်းကို ထောက်ရှုလျှင် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။

ထင်ရှားသော ကိစ္စတစ်ခုမှာ လက်ရှိအခြေအနေဖြစ်သော ဆူဒန်နှင့် ဂါဇာရှိ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကျပ်အတည်းများ ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့သော ဒေသများတွင် ကလေးငယ် သန်း ၄၅ သန်းခန့် ထိခိုက်ခံစားနေရသည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ယနေ့တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အသက် ၅ နှစ်အောက် ကလေးငယ်များ သေဆုံးရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းများထဲမှ တစ်ခုမှာ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် လက်ရှိ ကုသမှုနှင့် ပေးပို့စနစ်သည် မလိုအပ်ဘဲ ခွဲခြားထားပြီး ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီနှစ်ခု (UNICEF နှင့် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ်) ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့သည် ပြင်းထန်စူးရှ အာဟာရချို့တဲ့မှု (SAM) နှင့် အသင့်အတင့် စူးရှ အာဟာရချို့တဲ့မှု (MAM) ကို သီးခြားစီ ကုသရန် ချက်ချင်းစားသုံးနိုင်သော ကုထုံးအစားအစာ (Ready to Use Therapeutic Food) နှင့် ချက်ချင်းစားသုံးနိုင်သော ဖြည့်စွက်အစားအစာ (Ready to Use Supplementary Food) နှစ်မျိုးကို အသုံးပြုနေသည်။ စုစုပေါင်းအားဖြင့်၊ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာဒေသများရှိ ပြင်းထန်စွာ အာဟာရချို့တဲ့သော ကလေးများ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် ဤရှုပ်ထွေးသော စနစ်မှ အကူအညီ မရရှိကြဟု ကျွန်ုပ်တို့ ခန့်မှန်းရပါသည်။

ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဒဏ်နှင့် ပဋိပက္ခများ ပေါင်းစည်းနေသော ဆာဟဲလ်နှင့် အာဖရိက ဦးချိုဒေသများတွင် IRC သည် ပြင်းထန်စူးရှနှင့် အသင့်အတင့်စူးရှ အာဟာရချို့တဲ့မှုကို ကုသရန်အတွက် ရိုးရှင်းပြီး ပေါင်းစပ်ထားသော စံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းကို အသုံးပြု၍ ရပ်ရွာအဆင့်တွင် ကုသမှုများ ပေးနေပြီး ကုသစရိတ်များကို ၃၀% အထိ လျှော့ချပေးသည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အတိုင်းအတာဖြင့် ဤစနစ်သည် အရင်းအမြစ်တူညီသော သန်းပေါင်းများစွာသော ကလေးငယ်များကို ကုသနိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ ဤအရာများသည် ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စေနိုင်သော၊ တိုးချဲ့နိုင်သော ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများဖြစ်ပြီး အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများကို အကူအညီစနစ်က အဟန့်အတားမပြုဘဲ ပံ့ပိုးပေးသည့်အခါ မည်သို့ ဖြစ်နိုင်သည်ကို သရုပ်ပြနေသည်။

ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းသည် နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ GAVI, the Vaccine Alliance နှင့် ပူးပေါင်း၍ သည် အရှေ့အာဖရိကနိုင်ငံလေးနိုင်ငံရှိ ရောက်ရှိရန် အခက်ခဲဆုံးသော ဒေသများရှိ ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးသော သို့မဟုတ် ကာကွယ်ဆေးပြည့်စုံစွာမထိုးရသေးသော ကလေးများအား ကာကွယ်ဆေးအလုံးရေ သန်း ၂၀ ကျော် ပေးပို့ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားရာဒေသများတွင် အလုပ်ဖြစ်စေသော ဒေသတွင်းချဉ်းကပ်မှု နည်းလမ်းဖြင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသော နှစ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းခြင်း၊ လျစ်လျူရှုခြင်းမပြုဘဲ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကာကွယ်ဆေးတစ်လုံးလျှင် ၄ ဒေါ်လာသာ ကုန်ကျသည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် REACH စတင်ခဲ့ချိန်က ပစ်မှတ်ထားသော ရပ်ရွာ ၁၅၀ ကျော်အနက် ၁၆% သာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီပေးသူများ ရောက်ရှိနိုင်ခဲ့သည်။ ဝင်ရောက်ခွင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ယခုအခါ ထိုပမာဏသည် ၉၆% သို့ ရောက်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။ GAVI ပုံစံသည် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် ကတိကဝတ်ပြုထားသော အစိုးရများ၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများက ပိုမိုဆိုးရွားလာသော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကျပ်အတည်းများတွင် နစ်မွန်းနေသော ရပ်ရွာများ၌ အသက်ကယ် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို အကြီးစားဖြင့် မည်သို့ ပေးအပ်နိုင်ကြောင်း၏ ထင်ရှားသော ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။

အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွင် မှော်သော့ မရှိပါ။ သို့သော် ၎င်းသည် နိုင်ငံရေး ကျရှုံးမှု၏ အကျိုးဆက်များကို ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး ကုစားမှုများကို မြှင့်တင်နိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ကုလသမဂ္ဂ အသက် ၈၀ ပြည့်လာသည်နှင့်အမျှ ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့၏ ယခင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Pascal Lamy သည် အမျိုးသားနိုင်ငံများသာမက အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းနှင့် ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍတို့ကိုပါ ပါဝင်သည့် “plurilateral” လုပ်ဆောင်မှုအတွက် အဆိုပြုခဲ့သည်။

လိုအပ်သည်မှာ အရင်းအမြစ်များနှင့် နိုင်ငံရေးထောက်ခံမှုပင်ဖြစ်သည်။ လူ့သမိုင်းတွင် ယခင်ကထက် ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ရန် အရင်းအမြစ်များ ပိုမိုရရှိနိုင်သည့်အတွက် ကျွန်ုပ်တို့ ပြည်သူများသည် ရှေ့သို့ တက်လှမ်းရန် အသင့်ဖြစ်နေရန် လိုအပ်သည်။

ကုလသမဂ္ဂသည် ကြီးမားသော စိတ်ကူးတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် လှုံ့ဆော်မှုပေးသော မစ်ရှင်တစ်ခု ရှိသည်။ ယခုအခါ ၎င်းကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် လိုအပ်ပါသည်။